Η αποκατάσταση της φωνής σε άτομα με πάρεση / παράλυση των φωνητικών χορδών είναι μεγάλη πρόκληση και αποτελεί εξειδίκευση για την οποία έχω ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ασχολούμαι εντατικά τα τελευταία 15 χρόνια.
Το σημαντικό είναι κατ αρχάς ο κάθε θεραπευόμενος να καταλάβει πως υπάρχουν αρκετές επιλογές για την αποκατάσταση της φωνής και της αναπνοής του!!!!!
Η αναμονή είναι μόνο μία από τις επιλογές και, από την εμπειρία μου, σε πολλές περιπτώσεις όχι η ιδανικότερη επιλογή!!! Οπότε παρακαλώ, διάβασε και τα υπόλοιπα σε αυτή τη σελίδα!!
Οι άλλες επιλογές για αποκατάσταση είναι μεταξύ ιατρικής / χειρουργικής παρέμβασης, φωνοθεραπευτικής, φυσικοθεραπευτικής και ψυχοθεραπευτικής ή συνδυασμό αυτών. Ιδανικά, όλες αυτές οι ειδικότητες συνεργάζονται στενά ως Διεπιστημονική Ομάδα, προκειμένου να συναποφασίζουμε για την ιδανικότερη μέθοδο παρέμβασης για κάθε περιστατικό ξεχωριστά. Η διεπιστημονική διάγνωση, η έγκαιρη παρέμβαση, η τακτική επαναξιολόγηση και η ενεργή συμμετοχή του θεραπευόμενου σε όλη τη διαδικασία διάγνωσης, επιλογής θεραπευτικής προσέγγισης και συμμετοχής στο θεραπευτικό πρόγραμμα καθορίζουν την επιτυχία της θεραπευτικής παρέμβασης.
Δυστυχώς, ο αριθμός των ασθενών που βλέπουμε με τη Διεπιστημονική Ομάδα μας τα τελευταία χρόνια με διάγνωση παράλυσης φωνητικών χορδών όλο αυξάνεται. Στη χώρα μας, τα περισσότερα περιστατικά που βλέπουμε με παράλυση φωνητικών χορδών είναι συνέπεια ολικής θυρεοειδεκτομής. Σε ελάχιστες περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα είτε χειρουργικών επεμβάσεων καρδιάς ή πνεύμονα, είτε ιογενούς ή ιδιοπαθούς αιτιολογίας.
Πάρεση / παράλυση φωνητικών χορδών δημιουργείται από τραυματισμό ή πίεση στο παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο, το οποίο νευρώνει τους σημαντικότερους μύες υπεύθυνους για την παραγωγή φωνής. Η βλάβη θεωρείται μόνιμη παράλυση μόνο μετά τους 18-24 μήνες από την αρχική βλάβη. Πριν τους 18 μήνες ονομάζουμε τη βλάβη “πάρεση”. Σε αυτό το πολύτιμο 18-μήνο είναι ο χρόνος κατά τον οποίο περιμένουμε με ελπίδες να ανακτήσει το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο τη φυσιολογική του λειτουργία, έστω και μερικώς.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν δείκτες οι οποίοι να μπορούν να μας υποδείξουν με κάποιο βαθμό βεβαιότητας ποιοί θα είναι οι τυχεροί και το νεύρο τους θα αποκατασταθεί και ποιοί δεν θα είναι τόσο τυχεροί. Για αυτό το λόγο, όσο δύσκολο και αν είναι, θα πρέπει με υπομονή να περιμένουμε να περάσουν 18-24 μήνες πριν μπορέσουμε να διαγνώσουμε με σιγουριά την μονιμότητα της βλάβης. Η παγκόσμια επιστημονική βιβλιογραφία επιβεβαιώνει πως οι 12-18 μήνες είναι ο ελάχιστος χρόνος που πρέπει να περιμένουμε πριν θεωρήσουμε το νεύρο παράλυτο.
Ο ρόλος της Φωνοθεραπείας είναι σημαντικότατος, ίσως και κρίσιμος, είτε επανέλθει το νεύρο, είτε δεν επανέλθει. Όσο πιο άμεση είναι η παρέμβαση με εξειδικευμένη φωνοθεραπεία, τόσο πιο εύκολος ο στόχος της βελτίωσης ή και απόλυτης αποκατάστασης της φωνής.
Η Φωνοθεραπεία σε καμμία περίπτωση δεν θα θεραπεύσει το τραυματισμένο νεύρο.
Η Φωνοθεραπεία στοχεύει στη μερική ή ολοκληρωτική ανάκτηση της λειτουργικότητας της φωνής, ακόμα και στην περίπτωση που δεν επανέλθει το νεύρο.
Ο τρόπος με τον οποίο παράγουμε φωνή είναι σύνθετος και δεν εξαντλείται όταν έχουμε πάρεση του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου. Ο λάρυγγας έχει πολλές δυνατότητες και μπορεί να εκπαιδευτεί στο να παράγει φωνή ενεργοποιώντας άλλα σημεία του λάρυγγα τα οποία δεν έχουν υποστεί τις συνέπειες του νευρολογικού τραύματος. Δηλαδή, ακόμα και με παράλυτα τα νεύρα και ακινητοποιμένη τη μία ή και τις δύο χορδές, είναι εφικτό να ακούγεται η φωνή φυσιολογική, σαν να μην έχει πάθει τίποτα! (Δείτε τα βίντεο παραπάνω και στην ενότητα “Μαρτυρίες Ασθενών”)
Σχετικά με την συχνή προτροπή αρκετών ειδικών για αναμονή μέχρι να περάσει η χρομική περίδοδος των 12-24 μηνών, η κλινική εμπειρία μου με πλήθος περιστατικών παράλυσης φωνητικών χορδών μου επιτρέπει να διαφωνώ και να θεωρώ πως ΔΕΝ είναι πάντα καλή συμβουλή! Εξηγώ γιατί διαφωνώ: Γνωρίζουμε πως ο φωνητικός μηχανισμός λειτουργεί με ένα σύμπλεγμα μυϊκών ομάδων που συνεργάζονται με ένα οριακό, ευαίσθητο συντονισμό που ομοιάζει με μία καλά συντονισμένη μουσική ορχήστρα υψηλών επιδόσεων η οποία ενορχηστρώνει ένα σύνθετο μουσικό σκοπό. Όπως κάθε μυϊκό σύστημα, είναι επόμενο πως αν ο λάρυγγας και το σύνολο του φωνητικού μηχανισμού παραμένουν σε μερική ή ολική ακινησία, αυτό μπορεί εύκολα να εξελιχθεί σε απώλεια συντονισμού των μυών, στην καλύτερη περίπτωση, έως μυίκή ατροφία ως σημαντικότερη και δυσκολότερη εξέλιξη. Ταυτόχρονα, όσο ο ασθενής παραμένει χωρίς φωνοθεραπευτική παρέμβαση, είναι εύκολο να εδραιωθούν συνήθειες οι οποίες δυσχαιρένουν τον απαραίτητο συντονισμό του συστήματος για την παραγωγή φωνής και για το συντονισμό της αναπνοής. Όσο εδραιώνονται οι συνήθειες, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η αναχαίτηση τους εφόσον αποφασίσει αργότερα να στραφεί στη φωνοθεραπευτική παρέμβαση ο ασθενής. Σε κάθε περίπτωση, ή μειωμένη λειτουργικότητα αυτού του σύνθετου συστήματος δυσκολεύει την κατάσταση του ασθενούς ακόμα περισσότερο και δημιουργεί αυξανόμενα προβλήματα στο συνολικό συντονισμό του λαρυγγικού μηχανισμού. Έτσι, όταν έρχονται ασθενείς μετά από 1,2,4,7 χρόνια παράλυσης των φωνητικών χορδών, η αποκατάσταση είναι συγκριτικά πιο δύσκολη από την αποκατάσταση φωνής που είναι πρόσφατα διεγνωσμένη, καθώς ο ασθενής που έχει περάσει πολύς καιρός από την παράλυση έχει εγκατεστημένες αρνητικές συνήθειες, όπως να σφίγγεται ή να χαλαρώνει υπερβολικά όταν προσπαθεί να μιλήσει. Η αναχαίτηση των αρνητικών συνηθειών είναι πιό δύσκολή από την εκπαίδευση του ασθενούς στο να αξιοποιήσει άλλα σημεία του φωνητικού μηχανισμού!
Στόχοι της εξειδικευμένης φωνοθεραπείας είναι:
- Αποφυγή περαιτέρω χειρουργικών παρεμβάσεων για την αποκατάσταση της φωνής και της αναπνοής.
- Να ακούγεται η φωνή καθαρή, δυνατή και να παράγεται με ευκολία.
- Η αναπνοή να λειτουργεί με άνεση και φυσικότητα.
Μονόπλευρη παράλυση

Στόχος της φωνοθεραπευτικής παρέμβασης είναι η ανάκτηση της φυσιολογικής φωνής.
- Τα ποσοστά επιτυχίας είναι ιδιαίτερα υψηλά. Με ένα μέσο όρο 8 -12 ατομικών συνεδριών, περίπου το 70-90% των περιστατικών με μονόπλευρη παράλυση / πάρεση ανακτούν λειτουργική φωνή, με φυσιολογική ένταση και χωρίς βραχνάδα.
- Ακόμα και στις περιπτώσεις όπου για διάφορους λόγους, οργανικούς ή ψυχοσυναισθηματικούς, δεν καταφέρνουμε να αποκαταστήσουμε τη φυσιολογική φωνή στο 100%, ο ασθενής αισθάνεται περισσότερη άνεση, χωρίς κόπωση της φωνής, ενώ ταυτόχρονα αισθάνεται την αναπνοή πιό φυσική, χωρίς αίσθηση δυσφορίας και λαχανιάσματος.
- Σε περιπτώσεις όπου η φωνοθεραπευτική παρέμβαση δεν πετυχαίνει θετικά αποτελέσματα, η Διεπιστημονική Ομάδα στηρίζει τον ασθενή στην εξερεύνηση άλλων ιατροκεντρικών επιλογών.
Αμφοτερόπλευρη παράλυση
Η περίπτωση της αμφοτερόπλευρης παράλυσης είναι ιδιαίτερα δύσκολη, ως προς την αποκατάσταση της φωνής και της αναπνοής. Η πιο σημαντική δυσκολία είναι της αίσθησης ανεπαρκούς αναπνοής ενώ, ανάλογα με τη θέση ακινητοποίησης των χορδών, βάλλεται ταυτόχρονα και η ποιότητα της φωνής. Η αποκατάσταση αυτών των δυσκολιών αποτελεί πρόκληση τόσο για τον ασθενή όσο και για τη φωνοθεραπεύτρια.
Η παγκόσμια βιβλιογραφία προσφέρει από καθόλου έως ελάχιστη καθοδήγηση ως προς τη δυνατότητα ενίσχυσης του ασθενούς από φωνοθεραπευτικές τεχνικές. Όμως, όταν άρχισαν ολοένα και περισσότερα περιστατικά αμφοτερόπλευρης παράλυσης να έρχονται για βοήθεια, αποφασίσαμε με την ομάδα μας πως είναι αδύνατον να διώχνουμε κόσμο χωρίς κάπως να προσπαθούμε να βοηθήσουμε με κάποιον τρόπο. Τελικά, με πολύ υπομονή και επιμονή από τους ασθενείς μας, μάθαμε μαζί και βρήκαμε τρόπους να βοηθάμε όσους μπορούμε!
Στις περιπτώσεις αμφοτερόπλευρης παράλυσης θα περιμένουμε οπωσδήποτε 18-24 μήνες μέχρι να αποφασίσουμε αν χρειάζεται να προτείνουμε, σαν ομάδα, τι επιλογές μόνιμης αποκατάστασης του αεραγωγού έχει ο/η ασθενής.
Στην περίπτωση που το νεύρο δεν έχει αποκατασταθεί ούτε μερικώς, η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει αρχίσει να υπόσχεται νέες λύσεις. Σε εξέλιξη βρίσκεται η τεχνολογία του λαρυγγικού βηματοδότη ο οποίος στοχεύει στο να δίνει ηλεκτρικό ερέθισμα στην μία φωνητική χορδή ώστε να ανοίγει για την εισπνοή και να κλείνει για την παραγωγή φωνής, καθιστώντας έτσι φυσιολογική την αναπνοή και τη φώνηση.
Υπάρχει και η επιλογή διαφόρων ειδών χειρουργικών επεμβάσεων οι οποίες διασφαλίζουν αναπνευστική επάρκεια μεν αλλά υπό ορισμένες συνθήκες υπάρχει πιθανότητα να δημιουργηθεί σημαντικά μειωμένη ποιότητα της φωνής, η οποία αρκετές φορές χειροτερεύει αισθητά και δεν επανέρχεται. Όσο γνωρίζω, η αποτελεσματικότητα αυτής της επέμβασης σχετίζεται με την εμπειρία και τις δεξιότητες του χειρουργού Φωνίατρου. Υπάρχουν αρκετά περιστατικά όπου μετά από τέτοια χειρουργική επέμβαση η φωνή διατηρήθηκε σε φυσιολογικά επίπεδα ενώ ταυτόχρονα ανακτήθηκε σημαντικά η αναπνευστική επάρκεια. Σε ασθενείς που χρειάζεται να σκεφτούν τις επιλογές τους, προτείνω συζήτηση με τον χειρουργό για εξήγηση των απαραίτητων λεπτομερειών που σχετίζονται με την επέμβαση και τους πιθανούς κινδύνους ώστε να μπορείτε να πάρετε υπεύθυνη απόφαση.
Ο ρόλος της φωνοθεραπείας είναι για να προσπαθήσουμε, όσο γίνεται, να βοηθήσουμε σε αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο αναμονής των 18-24 μηνών. Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου ο ασθενής έρχεται μετά από χειρουργική διάνοιξη της γλωττίδας, μετά τους 24 μήνες, ακόμα και τότε έχουμε περιπτώσεις ατόμων όπου είχαμε βελτίωση, έστω και μικρή, στην ένταση και την καθαρότητα της φωνής, καθώς και στην αναπνευστική αντοχή.
Στόχοι εξειδικευμένων φωνοθεραπέυτικων τεχνικών:
- Προτεραιότητα έχει η ισορροπία και ο συντονισμός αναπνευστικής επάρκειας και διάρκειας.
- Η ανάκτηση όποιο μέτρου λειτουργικής φωνής, αξιοποιώντας τμήματα της υπερλαρυγγικής μοίρας για ενίσχυση και ισορρόπηση της εκπνοής-φωνής.
- Η ένταση της φωνής επανέρχεται σε σημαντικό βαθμό, αναλόγως την κάθε περίπτωση. Έχουμε περιπτώσεις ατόμων όπου η ένταση της φωνής έφτασε φυσιολογικά επίπεδα ενώ, σε άλλες περιπτώσεις το τελικό αποτέλεσμα ήταν επαρκούς αλλά όχι απολύτως φυσιολογικής έντασης. Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πως έχουμε αρκετές πιθανότητες για να βελτιώσουμε κατά πολύ την ένταση και να αποκτήσει ο ασθενής λειτουργική φωνή, ώστε να μπορεί να επανέλθει σε απλές, καθημερινές δραστηριότητες.
- Αντιμετώπιση συμπτωμάτων δυσκαταποσίας.
Οι πιθανότητες επιτυχούς βελτίωσης της φωνής εξαρτώνται από πλήθος ατομικών παραγόντων και, δυστυχώς, δεν έχουμε σαφή εικόνα για το ποιοι παράγοντες αποτελούν θετικά προγνωστικά κριτήρια. Στη δική μου εμπειρία, ο κάθε ασθενής αποτελεί μοναδική περίπτωση και με κάθε άνθρωπο που έχω να συνεργαστώ επικαλούμαι όλες μου τις τεχνικές και όλη μου την πολυετή κλινική εμπειρία και, σχεδόν πειραματικά, προσπαθώ να βρω με ποια τεχνική θα μπορέσουμε να φέρουμε το καλύτερο αποτέλεσμα στο συντομότερο χρόνο. Έχουν υπάρξει περιπτώσεις με θεαματικά θετική εξέλιξη, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν έχουμε μπορέσει να δούμε σημαντική βελτίωση στην ποιότητα της φωνής.
Χρόνος λογοθεραπευτικής παρέμβασης
Στους χρόνους που χρειάζεται το πρόγραμμα αποκατάστασης υπάρχει μεγάλη απόκλιση, χωρίς να μπορώ από την αρχή να το γνωρίζω εφόσον κάθε περίπτωση είναι μοναδική. Ο αριθμός συνεδριών για την επίτευξη άνετης, λειτουργικής και παραγωγικής φωνής κυμαίνεται μεταξύ 5-20 συνεδριών, με συχνότητα 1-2 ωριαίες συνεδρίες/εβδομάδα, όταν ειναι εφικτό . Έχει τύχει να έχουμε άριστο αποτέλεσμα σε μία μοναδική συνεδρία, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις έχουμε έναν μέσο όρο 6-7 συνεδρίες και σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουμε ξεπεράσει και τις 20 συνεδρίες. Οι χρόνοι για τις μονόπλευρες παραλύσεις είναι πάντα πιο σύντομοι ενώ για τις αμφοτερόπλευρες χρειάζεται συνήθως περισσότερος χρόνος, χωρίς αυτό αν είναι απόλυτο. Σημαντικό είναι να μην χάνουμε το στόχο μας ο οποίος είναι η αποκατάσταση της φωνής και της αναπνοής και όχι η οικονομία σε χρόνο ή σε χρήμα! Σε κάθε περίπτωση, προσπαθώ να πετύχω το καλύτερο αποτέλεσμα στο συντομότερο χρόνο!
Δες και τα βίντεο των περιστατικών και τα αποτελέσματα της φωνοθεραπευτικής παρέμβασης και είμαι στη διάθεση σου για ότι σχετικές απορίες προκύψουν!