Η Φωνοθεραπεία είναι για όποιον δυσκολεύεται με τη φωνή του και θέλει να την επαναφέρει στη φυσική, αβίαστη λειτουργία της.
Οι περισσότερες δυσκολίες της φωνής σχετίζονται με συγκεκριμένες ομάδες ατόμων ή επαγγέλματα που καταπονούν σημαντικά τη φωνή, όπως :
- εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδος
- τραγουδιστές
- voice coach
- λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές ,ψυχοθεραπευτές, παίγνιοθεραπευτες
- ηθοποιοί
- ιερείς και ψάλτες
- ομιλητές / παρουσιαστές / πολιτικοί
- στελέχη επιχειρήσεων / πωλητές
- παιδιά με βραχνή φωνή / οζίδια φωνητικών χορδών
Η Φωνοθεραπεία με την προσέγγιση Integrated Voice Therapy είναι η εξειδιεκυμένη προσέγγιση με την οποία μπορείς και εσύ να γίνεις επιδέξιος στο μηχανικό έλέγχο του φωνητικού σου μηχανισμού και να ξεπεράσεις κάθε δυσκολία φωνητικής κόπωσης, βραχνάδας, μειωμένης προβολής ή έντασης, μυϊκού πόνου, αίσθηση κόμπου, κλπ.
Η Φωνοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει σε επίπεδο:
- Πρόληψης – αν παρατηρείς πως η φωνή κουράζεται, βραχνιάζει, δεν έχει αρκετή ένταση και δεν επανέρχεται στα φυσιολογικά της όσο εύκολα επανέρχονταν πριν από καιρό.
- Εκπαίδευσης – όταν έχεις να αντιμετωπίσεις υψηλού επιπέδου φωνητικές απαιτήσεις και προκλήσεις.
- Αποκατάστασης – όταν υπάρχει συγκεκριμένο πρόβλημα με τη φωνή, από οποιαδήποτε αιτία οργανική, χειρουργική, νευρολογική, ψυχολογική, λειτουργική.
Για τους περισσότερους επαγγελματίες από την παραπάνω λίστα (εκτός των παιδιών βεβαίως), η φωνή λειτουργεί “στα κόκκινα” λόγω της ιδιαίτερα έντονης χρήσης, των ιδιαίτερων φωνητικών απαιτήσεων, των αντίξοων περιβαλλοντικών συνθηκών και της έντονης ψυχοσυναισθηματικής επιβάρυνσης από τις δυσκολίες τις καθημερινότητας. Από αυτά τα επαγγέλματα προκύπτουν οι πιό συχνές βλάβες στη φωνή, είτε οργανικές (δηλαδή με ιατρικό εύρημα), είτε λειτουργικές (χωρίς οργανικό εύρημα).
Ο λόγος που αντιμετωπίζουν αυτές τι δυσκολίες είναι διότι η φωνή χρειάζεται “τεχνική υποστήριξη”, ώστε να μπορεί να αντέχει τις αντίξοες συνθήκες με τις οποίες καλείται να λειτουργεί. Αυτή η “τεχνική υποστήριξη” σημαίνει εκπαίδευση στο πως να λειτουργεί με ασφάλεια και αντοχή η φωνή, όπως ακριβώς ο κάθε αθλητής ή ο κάθε ειδικός μαθαίνει συγκεκριμένους χειρισμούς όταν καλείται να κάνει κάτι ιδιαίτερο με το αντικείμενο του ενδιαφέροντος του (π.χ. ο δρομέας μαθαίνει πως να τρέχει, ο οδηγός πως να οδηγεί υπό συγκεκριμένες συνθήκες ταχύτητας, ο πιανίστας πως να συντονίζει τα δάχτυλα του, ο χορευτής πως να συντονίζει το κορμί του, κλπ.).
Στο παρελθόν, η παραγωγή φωνής θεωρούνταν ως σχετικά μυστηριώδης λειτουργία του σώματος που δεν ελέγχεται εύκολα, παρά μόνο από ορισμένους τυχερούς ταλαντούχους. Η εξέλιξη της τεχνολογίας ενδοσκοπικών εργαλείων τις τελευταίες δεκαετίες, έχει απογειώσει την κατανόηση μας πάνω στη λειτουργία του λάρυγγα. Έχοντας πλέον αποκωδικοποιήσει τον τρόπο με τον οποίο ο φωνητικός μηχανισμός και το σώμα συντονίζονται για να παράξουν τη φωνή μας, γωνρίζουμε πως ο καθένας μπορεί να εκπαιδευτεί στο να τοποθετεί τη φωνή του με συγκεκριμένες τεχνικές και να φέρνει προβλέψιμα και ελεγχόμενα αποτελέσματα, γα κάθε φωνητική απαίτηση.
Αποκατάσταση της φωνής είναι βέβαια η συνηθέστερη εφαρμογή της φωνοθεραπείας και είναι για όποιον έχει εγκατεστημένη δυσκολία με τη φωνή σχετική με την ιατρική διάγνωση, η οποία συνήθως ανήκει σε μία από τις παρακάτω διαγνωστικές κατηγορίες :
- Οργανικές βλάβες ορίζουμε τα παθολογικά ευρήματα του λάρυγγα που διαγνώσκει ο ΩΡΛ – Φωνίατρος κατά την εξειδικευμένη διαγνωστική εξέταση. Η δυνατότητα επιτυχούς φωνοθεραπευτικής παρέμβασης για τις παρακάτω οργανικές βλάβες θα πρέπει να συνεκτιμηθεί με τον θεράποντα ΩΡΛ – Φωνίατρο. Η τακτική ενδοσκοπική παρακολούθηση της πρόοδου του θεραπευτικού προγράμματος θα καθορίσει τη συνολική πορεία του ασθενούς.
- όζοι / κάλοι / τύλοι / κομβία
- πάρεση / παράλυση των φωνητικών χορδών (δες σχετικό κεφάλαιο)
- πολύποδες φωνητικών χορδών (προεγχειρητικά και μετεγχειρητικά)
- μετεγχειρητική ουλή των φωνητικών χορδών (vocal fold scarring)
- λαρυγγίτιδες, όταν παρατείνεται η βραχνάδα πέραν του μηνός
- κύστες (μετεγχειρητικά )
- θηλώματα
- χορδεκτομή
- νευρολογικές παθήσεις που επηρεάζουν τον μηχανισμό φώνησης / κατάποσης (π.χ. Νόσος Πάρκινσον, Μυασθένια, Σκλήρυνση, Εγκεφαλικά, Κ.Ε.Κ., κλπ).
- Λειτουργικές δυσκολίες ορίζουμε τις διαταραχές φωνής που οφείλονται στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη φωνή. Οι συνηθέστερες λειτουργικές δυσκολίες της φωνής, που σε κάθε περίπτωση μπορούν να αποκατασταθούν πλήρως, με εξειδικευμένη φωνοθεραπευτική παρέμβαση, εμφανίζονται με:
- βραχνάδα
- αστάθεια φωνής
- φωνητική κόπωση
- ανεξέλεγκτη αστάθεια της φωνής /τρέμουλο
- απώλεια τονικού εύρους
- αδυναμία παραγωγής έντασης
- δυσκολία στο συντονισμό της αναπνοής
- εστιασμένο μυϊκό πόνο στη γνάθο, ώμο, μέση ή πλάτη
- μυϊκό πόνο στην περιοχή του λαιμού ή/και του αυχένα
Οι λειτουργικές δυσκολίες είναι ουσιαστικά συμπτώματα της διαταραγμένης φωνής και εντοπίζονται είτε χωρίς να συνυπάρχει οργανική παθολογία, είτε με ευρήματα οργανικής παθολογίας του λάρυγγα. Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται σε άτομα που έχουν καταπονήσει τη φωνή τους χωρίς τις απαραίτητες τεχνικές ασφαλούς φώνησης, για έντονες ή έκτακτες καθημερινές ή επαγγελματικές φωνητικές υποχρεώσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ίδια συμπτώματα εμφανίζονται ακόμα και όταν δεν υπάρχει εμφανής χρηστική καταπόνηση της φωνής. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα αίτια συνδέονται με συμπεριφορικούς, μυϊκούς ή ψυχολογικούς παράγοντες.
- Ψυχογογενής δυσφωνίες ορίζουμε δυσκολίες με τη φωνή που προκύπτουν είτε σε σχέση με έντονες συναισθηματικές καταστάσεις, είτε σε σχέση με σημαντική δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων όπως φόβο, θλίψη, θυμό, αγωνίες, στρες και άγχος που μπορεί να σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την αλλαγή της φωνής και το περιβάλλον μέσα στο οποίο το άτομο καλείται να ζεί, να εργάζεται και να κινήται.
Ως θέμελιο της τρίπτυχης συνέργειας “Νους-Σώμα-Συναίσθημα”, η ψυχολογική κατάσταση είναι καθοριστικής σημασίας στην υγιή έκφραση της φωνής και συχνά συμβάλει αιτιολογικά στην εξέλιξη ορισμένων τύπων δυσφωνίας.
Κάποιος που ταλαιπωρείται με τη φωνή του αντίστοιχα, χρειάζεται να μάθει πως να λειτουργεί τη φωνή με συνειδητό τρόπο ώστε να εξασφαλίζει αντοχή, άνεση και ασφάλεια. Όλοι μπορούν να πετύχουν αυτούς τους στόχους, σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και με σχετική ευκολία.
Τελικός στόχος της φωνοθεραπείας είναι η ελευθερία της φωνής ώστε να φτάσει στο ύψος των δυνατοτήτων της, κάτι το οποίο είναι θεραπευτικό όσο και εμψυχωτικό, επιτρέποντας στο άτομο να εκφραστεί ουσιαστικά, με τη γνησιότητα της αβίαστης φωνής του.